Artykuł „Selected Trends in Psychotherapy Research: An Index Analysis of RCTs” (2022) https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9667423/ analizuje trendy w badaniach nad psychoterapią na podstawie opublikowanych randomizowanych badań klinicznych (Randomized Controlled Trials, RCT) w latach 2010–2019, wykorzystując bazę Web of Science (WoS, ang. Web of Science) jako źródło danych[1][2][3][4]. Celem było zidentyfikowanie, które podejścia terapeutyczne są najczęściej badane i jak zmienia się ich popularność w czasie.
Metoda
- Przeszukano publikacje RCT (Randomized Controlled Trials – randomizowane badania kliniczne) dotyczące głównych nurtów psychoterapii: terapii poznawczo-behawioralnej (Cognitive Behavioral Therapy, CBT), terapii psychodynamicznej, terapii systemowej, terapii interpersonalnej (Interpersonal Therapy, IPT), terapii akceptacji i zaangażowania (Acceptance and Commitment Therapy, ACT), terapii schematów (Schema Therapy), terapii skoncentrowanej na emocjach (Emotion-Focused Therapy, EFT), interwencji mindfulness oraz terapii internetowych (eHealth).
- Uwzględniono badania we wszystkich grupach wiekowych i wszystkich krajach.
- Analizowano liczbę publikacji w dwóch pięcioletnich blokach: 2010–2014 i 2015–2019.
Wyniki
- Liczba opublikowanych RCT (Randomized Controlled Trials) w psychoterapii wzrosła o 68% między pierwszym a drugim pięcioleciem (z 598 do 1007 badań).
- CBT (Cognitive Behavioral Therapy) pozostaje dominującym podejściem, stanowiąc około 68% wszystkich badań, z rosnącą liczbą publikacji rocznie.
- Interwencje eHealth (terapie internetowe i cyfrowe) również rosną liczebnie, choć ich udział procentowy w całości badań pozostaje stabilny (~18%).
- Terapie „trzeciej fali” (ACT – Acceptance and Commitment Therapy, mindfulness) zyskują na znaczeniu, zwłaszcza mindfulness, które wykazało istotny wzrost udziału w badaniach.
- Tradycyjne podejścia, takie jak terapia psychodynamiczna i systemowa, odnotowały spadek udziału w badaniach (psychodynamiczna spadła znacząco do 2,4%).
- Terapia interpersonalna (IPT – Interpersonal Therapy) i emocjonalnie skoncentrowana (EFT – Emotion-Focused Therapy) stanowią niewielki procent badań i ich udział maleje lub pozostaje stabilny.
- Różnice geograficzne: CBT dominuje w USA, Wielkiej Brytanii i Australii; eHealth jest silnie reprezentowane w Szwecji i Niemczech; psychodynamiczne badania najczęściej pochodzą z Niemiec.
Dyskusja i wnioski
- Psychoterapia jest dynamicznie rozwijającą się dziedziną z rosnącą liczbą badań klinicznych.
- CBT (Cognitive Behavioral Therapy) utrzymuje pozycję lidera, co może wynikać z jej ugruntowanej skuteczności i roli punktu odniesienia w badaniach.
- Wzrost zainteresowania terapiami mindfulness i ACT (Acceptance and Commitment Therapy) odzwierciedla rozwój „trzeciej fali” terapii psychologicznych.
- Spadek badań nad terapiami psychodynamicznymi i systemowymi może wskazywać na zmiany w preferencjach badawczych i klinicznych.
- Wdrożenie nowych, efektywnych i dostępnych terapii, w tym cyfrowych (eHealth), jest kluczowe dla zwiększenia dostępności leczenia psychicznego.
- Konieczne jest dalsze badanie terapii w obszarach, gdzie dowody są wciąż ograniczone (np. anoreksja, zaburzenia dysocjacyjne).
- Badania RCT (Randomized Controlled Trials) stanowią podstawę do tworzenia wytycznych klinicznych i wdrażania terapii w systemach opieki zdrowotnej.
- Autorzy podkreślają ograniczenia analizy, m.in. skupienie tylko na bazie WoS (Web of Science) i RCT, co nie obejmuje wszystkich form badań klinicznych.
Podsumowanie
Artykuł potwierdza rosnące zainteresowanie badaniami nad psychoterapią, z dominacją CBT (Cognitive Behavioral Therapy) i rosnącą rolą terapii mindfulness oraz interwencji cyfrowych (eHealth). Tradycyjne podejścia tracą na znaczeniu w badaniach, co odzwierciedla ewolucję i zmiany w obszarze psychoterapii. Wyniki mają znaczenie dla planowania polityki zdrowotnej i wdrażania opartych na dowodach terapii w systemach opieki zdrowotnej
