1. Integracja technologii w terapii
e-Health i terapia online
Rozwój platform do wideokonsultacji, aplikacji mobilnych oraz terapii opartej na SMS-ach (np. tekstowej interwencji kryzysowej). Badania wskazują, że e-terapie są równie skuteczne jak tradycyjne sesje, szczególnie w leczeniu lęku i depresji315. Przykłady: programy oparte na CBT dostosowane do formatu cyfrowego.
Sztuczna inteligencja (AI) w diagnostyce i interwencji
AI wspiera terapeutów w analizie danych pacjentów, przewidywaniu nawrotów chorób oraz personalizacji terapii. Systemy oparte na algorytmach uczących się pomagają w tworzeniu spersonalizowanych planów leczenia1.
Wirtualna rzeczywistość (VR)
Stosowana m.in. w terapii ekspozycyjnej dla PTSD lub fobii, umożliwiająca bezpieczną symulację trudnych sytuacji3.
2. Terapie „trzeciej fali” CBT
Terapia akceptacji i zaangażowania (ACT)
Skupia się na rozwijaniu elastyczności psychologicznej poprzez akceptację emocji i działania zgodne z wartościami. Stosowana w leczeniu depresji, zaburzeń lękowych i uzależnień515. Techniki: medytacja, metafory, ćwiczenia wartości.
Terapia oparta na uważności (MBCT)
Łączy CBT z praktyką mindfulness, zapobiegając nawrotom depresji. Skuteczna w redukcji stresu i zaburzeń odżywiania10.
Terapia schematów
Integruje elementy CBT, psychodynamiczne i doświadczeniowe. Skoncentrowana na leczeniu trwałych wzorców emocjonalnych (schematów) powstałych w dzieciństwie, np. w borderline816. Techniki: „limited reparenting”, dialog z krzesłem.
3. Terapie skoncentrowane na traumie
EMDR (Desensytyzacja i przetwarzanie ruchami gałek ocznych)
Stosowana w PTSD, wykorzystuje bilateralną stymulację (np. ruchy oczu) do przetworzenia traumatycznych wspomnień. Skuteczność potwierdzona w redukcji objawów flashbacków212.
Terapia skoncentrowana na emocjach (EFT)
Pracuje z nieuświadomionymi emocjami, transformując je poprzez doświadczenia korekcyjne. Stosowana w terapiach par i indywidualnych11.
4. Terapie par i systemowe
Metoda Gottmanów
Oparta na badaniach nad dynamiką związków. Koncentruje się na budowaniu „dźwięcznego domu relacji” poprzez ćwiczenia komunikacyjne i zarządzanie konfliktami13.
Terapia systemowa
Analizuje problemy w kontekście relacji rodzinnych lub społecznych. Stosuje techniki takie jak genogram czy odgrywanie ról, aby zmienić dysfunkcyjne wzorce9.
5. Krótkoterminowe i skoncentrowane na rozwiązaniach
Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach (SFT)
Skupia się na zasobach pacjenta i celach, a nie na analizie problemów. Typowe pytanie: „Co już działa?”. Skuteczna w kryzysach i przy niskiej motywacji14.
Terapia interpersonalna (IPT)
Strukturalna, 12–16-tygodniowa terapia koncentrująca się na bieżących relacjach i problemach społecznych. Stosowana m.in. w depresji7.
6. Adaptacje kulturowe i globalne
Terapie uwzględniające różnorodność
Rosnąca popularność modeli integrujących kontekst kulturowy, np. terapia narracyjna w społecznościach marginalizowanych. Badacze współpracują międzynarodowo, aby dostosować metody do lokalnych potrzeb13.
Psychedeliki w terapii
Badania nad psylocybiną i MDMA w leczeniu PTSD oraz depresji opornej na leczenie. Wymagają ścisłego nadzoru i integracji z psychoterapią1.
7. Spadek tradycyjnych metod
Terapia psychodynamiczna
Tracąca popularność na rzecz modeli opartych na dowodach. W latach 2015–2019 tylko 2,4% badań RCT dotyczyło tej metody15.
Terapia Gestalt
Stosowana rzadziej ze względu na ograniczone dowody skuteczności w porównaniu z CBT3.
Podsumowanie trendów
- Dominacja CBT i terapii trzeciej fali (68% badań RCT15).
- Rosnąca rola technologii: e-terapie, AI i VR.
- Krótkoterminowość: nacisk na interwencje trwające 3–8 sesji (SFT, IPT).
- Personalizacja: integracja metod (np. schema therapy łącząca CBT z psychodramą).
- Globalizacja: adaptacje kulturowe i badania międzynarodowe.
Przyszłość psychoterapii zmierza ku integracji nauki, technologii i humanizmu, z zachowaniem nacisku na dowody skuteczności1315.
